غربالگری جدایه‌های بومی Azotobacter chroococcum به منظور بررسی تأثیر تلقیح جدایه‌های انتخابی بر رشد گندم

باکتری Azotobacter متعلق به رده گاما-پروتئوباکتری­ها و خانواده سودوموناداسه بوده و دارای 7 گونه می­باشد. فاقد توان اسپورزایی است ولی معمولاً تشکیل کیست می­دهد. Azotobacter قادر به تثبیت نیتروژن مولکولی به صورت غیر همزیست می­باشد. این باکتری می­تواند از طریق مکانیسم­های مختلفی از جمله تثبیت نیتروژن، تولید هورمون­های گـیاهی و توان حل­کنندگی فسفات­های نامحلول، رشد گیاهان را تحت تأثیر قرار دهد. در این پژوهش از مزارع زیر کشت گندم در استان­های آذربایجانشرقی، آذربایجانغربی، کردستان، گلستان، فارس و خراسان  نمونه­برداری و از نظر وجود Azotobacter chroococcum مورد بررسی قرار گرفتند. توانایی تولید اکسین (ایندول استیک اسید)، سیانید هیدروژن (HCN) و توانایی حل­کنندگی فسفات­های نامحلول توسط جدایه ها مورد بررسی قرار گرفتند. آزمون گلخانه­ای برای بررسی اثرات تلقیح جدایه­های بومی ازتوباکتر در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی شامل تیمارهای تلقیحی و نیتروژنی (35 و 70 مـیلی­گرم در کیلوگرم خاک از منبع نـیترات آمونیـوم) بر رشد گندم اجرا شد. نتایج مراحل نمونه­برداری و آزمایشگاهی نشان داد که از تعداد 362 نمونه خاک، تعداد 217 جدایه ازتوباکتر از نمونه­های خاک جداسازی و 102 جدایه از آنها برای بررسی­های بیشتر انتخاب شدند. همچنین نتایج نشان داد که همه جدایه­های مورد تأیید، گرم منفی، دارای توان تشکیل کیست و توانایی تولید رنگدانه قهوه­ای تا سیاه نامحلول در آب بودند. مقدار اکسین تولیدی توسط جدایه­های انتخابی بین صفر تا 4 میکروگرم بر میلی­لیتر محیط کشت در 24 ساعت بود. در هیچ یک از جدایه­های انتخابی تولید HCN مشاهده نشد. در این جدایه­ها توانایی حل­کنندگی فسفات­های آلی و معدنی نامحلول بر اساس نسبت قطر هاله به کلنی بین صفر تا 3/1 محاسبه شد. بر اساس آزمایشات فوق 37 جدایه برای بررسی­های گلخانه­ای انتخاب شدند. نتایج آزمون گلخانه­ای نشان داد، تلقیح بر وزن خشک اندام هوایی و جذب نیتروژن تأثیر معنی­داری داشته است اما در مورد جذب فسفر و پتاسیم تأثیر قابل توجهی مشاهده نشد. بر اساس نتایج آزمون گلخانه­ای 11 جدایه برای آزمایشات تکمیلی و مزرعه­ای انتخاب شدند.